Zaanlei Ninu A Liam Tuan Mu…

Zaanlei Ninu A Liam Tuan Mu…

(1)

Cu zing cu zingdang he ailo lo. Ninu cu a chuahka in amaw bantuk asen-eu bantuk khin vandeng in a hung mang. Vawlei ceunak petu ka si, tiah ai chaalmi alo khom lo. Khuadawm a chah lo, ruahpi a suur lo. Nika cu saulak ka zoh. Khuaruahmi ka ngei lo nain ka umtu le ka nunnak ai phundang ti cu kai fiang. Zingkhua cun Hnianghiang hla “Dawt kan ngaih a fah hi” timi kai sak pah in ka thil kai tim. Voidang tawn bang ka thlalang hmai ah minute 3 hrawng ka ṭhu. Thlalang zoh pah le hmursensi kai thuh pah khin, “U, kan ngai tuk, kan dawt tuk, aa-bua” tiah ka hmur a cawl, mirh nawn buin keimah lawng. 

Aw…minung nunnak ngai hi pei le za ceo a rak si mu. Pangpar bang cikhat a par i a ziam tuanmi nunnak a rak si mu. Maw…thihnak, upa mino na rak hrial lo. Sifak mirum na kan thleidang lo. Maw…thihnak, zeiruang ahdah ka U nunnak na laak tuan, tiin chalh awk nih na tha fawn lo. Maw…thihnak, minung vialte zeizat lengluang dah ngaihchiatnak le fahnak na kan peek kha…

+  +  +  +  +  +  +

 (2)

A luancia caan sinah ka nunnak le ka khuaruahnak an hung pil. U Biak he hin 2012 kum lioah facebook friend (hawikom) kan rak si. Biatak tein kan hun i chawnhbiak hi cu 2013 kum hnu in a si. Chan a fim caah hmaitonh muihmuh theng (face to face) in i hmuh lo zongah pehtlaihnak a that tikah iduhdawt khawh a rak si taktak ko. Duhnak ngai hi mu…ramri a rak ngei taktak lo. Online chung zongin thin a rak tur kho taktak ko. Cu chan ah kei le U Biak zong chunmang thar kan hung manti.

Kan pahnih tein kan thinlung kan ihmu, kan itheithiam. Lungchung ah kan um veve. Asinain, duhdawtnak bia taktak phai a um lo. Uam loin phuan kan duh veve nain ningzahnak phen ah kan thinlung a rak ithup. Zaankhat cu ka ih lai ah a rak ka chawnh. “Nau, chimh kan duh tukmi a um nain kai suum peng e. Atu ka phuan lai i na thinhung lai ci muh! Na ka huat ding asi ahcun hi bia hi ka fim than ko lai. Aruang cu nangmah huatmi si ka tih tuk caah asi. Cu bia cu, Kan Duh Tuk” ti asi ko ai. Cu bia a chim dih lecangka a phone a chiah colh.

Ka lungthli tein “Misualpa, atu lawng cu, kan duh, na ka ti” tiah phuhrut tiah mirh pah in. Kai nuamh tukah oh…yeah!, tiah voithum kai hlok. Ka laamchih, iher pah in ka laam i ka ihkhun cungah khut, tiah ka tomtawhlok in ka va bok. Ka hung zau. Kai hngilh kho ti lo. A mirhmi mithmai he khua tampi ka ruat. Kai nuamh tuk lioah ka lungretheih mi pakhat a um. Cucu, kan i hlat, ramdang dang USA le Lairam ah khuasa mi kan si tikah, kan itong kho te hnga maw? Kan ico kho taktak lai maw, timi khuaruahnak nih ka nunnak khing a hun rihter. Pathian sinah thla ka cam. Bawipa kan umpi ko, kan bawm ko sawh. Kan pahnih karah khuakhangtu Pathian rak si ko sawh, tiah ka cam. 

+  +  +  +  +  +  +

 

(3)

Kumcaan ai mer. Ninu zong a rian asi mi zing in zaan ah nikhat hnu nikhat in a khuallam a peh cuahmah ve. Kum le caan, ni le thla cu an hung liam ruahmah. U Biak he zong facebook ah ai pehtlai cangmi (in a relationship) kan hung si. Asinain, kan relationship cu ahohmanh nih an rak kan thei lo---kanmah pahnih lawng nih kan theih.

U Biak cu Lai Ralkap asi bantukin khual a tlawng lengmang. Ralkap kan ti cu sa le ral lakah a umkal chukcho mi an si tikah khual a tlawn caan hoi ahcun ka lungretheih in umawk ka thei tawn lo. Thlacam te dah lo ka tuah khawhmi a um fawn tung lo. Asinain Kawlram Acozah he remdaihnak asiloah kahdaihnak (ceasefire) an tuah cang ko caah ka hna a hung ngam deuh tawn. Ramtang deuh le khuallam chung a um lio hi a sau ngai tawn i kan ingai tuk veve tawn. Phone a umnak le a phanhnak paoh in “Ka nau, kan ngai tuk. Ka dam, ka tlamtling, thlacam ka bawm mu, kan dawt tuk” timi te khi ca a ka kuat tawn. 

Aizawl khua a um caan hoi ahcun zingzaan in kan ichawn tawn. Kan ichawnh tuk ah, “Ka nau, rian na ka thlauter dih cang lai hih” a ka ti tawnJ. Cuticun duhnak tili chungah kan rak pil. Phone chungin hla a ka sakpiak tawn. Kan miphun le ram a dawtnak kong, a saduhthah le kan ram runven a herhnak kong khi tambik a ka ruah tawnmi asi. Aw, ka u hi ram cu a rak daw taktak hi ta, tiah ka lungchung in upatnak ka peek tawn. Keimah he iton zokzok a duhnak kong zong voi tampi a chim---thlacam ko usih, ti hlei zei a chuak tung lo mu. Zarhte le zarhpi ni kan imanh caan tete ahhin Bible ca kan relti tawn (phone chungin). Pathian bia kan iruah i kan thinlung tha a dam hringhrang. Thazaang zong kan ngei.

“Ka nau, ka unu Nancy he nan ilo tuk” a ka ti tawn. Ka u Nancy hmanthlak zong a ka kuat tawn. Cun, a chungkhar hmanthlak zong tampi a ka kuat. Keizong nih ka hei kuat ve tawn.  Cuticun, kaphnih chungkhar konglam le sining zong tling tein kan iruah.

Cu zaan cu voidang alo ti lo. U Biak nih biachimh a ka duh tukmi a um nain fawite in a chim kholo. Hla a ka sakpiak, sianginn a kai lio capo tete a ka saihpiak hnu ah, “Ka nau, Kachin ram ah ku 3 chung training kai ding ka si, kan ngai tuk lai” a ka ti. Cikhat cu ka lau ve. Ka lung a zor bantuk khin ka um. Kum 3 chung cu a sau tuk, atu bantuk zong in Kachin ram a phanh hnu ahcun kan ichawn kho ti lai lo, ti khi ka ruat. Asinain, ka kaa cun ka chim lo. U, na tlamtlin le tlinlo thawng ka thanh tawn muh. Kan ngai tuk lai, dam tein vung kal ko kun mu, ti vial hi ka chim khawh mi asi. “Aw”…a ti pah khin a aw a thir, ai phundang. Asinain pacan icuh in “Nau, kum 3 cu a sau lo cuh. Nang zong na sianginn kai na rak dih cang lai. Keizong Lai Ralkap ka luhnak kum 5 a tling ve cang lai i kan chunmang tlinter khawh kan izuam lai cuh” tiah amah lila tu nih a ka hnemh than. Kapkhatlei ah kum 5 tlin khi ka hngahmi cu asi ve. Aruang cu Lai Ralkap nih phunghram an ngeih mi, “Ralkap tlaknak kum 5 tlin hnu lawngah nupithit khawh asi” caah asi.

“Nau, Hakha ka phanh in ka chungle ka chimh hna lai i keimah canah na rak chawn tawn hna lai muh” a ka ti. Ai ruat i “Um…kum 3 chung training kai cu a sau ngai ko, ka zenh ngai ko, kan ngai tuk lai” tiah a ti. Ka lung a thalo tuk. A lungnuamh ve lo kha ka theih tikah U, thanuam tein vung kal ko law, Pathian sin tu ah thlacam ko usih, ka hei ti. “Aw..nau, kan dawt tuk” a ka ti. Asinain, ngaihchiatnak aw asi tikah ik lengmang in ka  tap. Cu zaan cu zaankhuadei kai hngilh kholo. Amah zong ai hngilh kho ve lo i zaankhuadei kan ichawn.  

A thaizaan cu hlan kan phuahpiak, a ka ti. “Dawtnak Capar” timi tlangtar asi i atuletu a ka sakpiak. “Hakha ah ka va tlung lai i hi hla hi ka va sak lai. Kan hmanthlak pawl hi ka telh hna lai” a ti. Aw U, a tha tuk, ka hei ti ve. Kan hmantlak khumh ding pawl cu kan thim, viber in kan ikua i hihi aa dawh maw, tiin kan hmanthlak fonhtonh mi pawl cu kan ikua len. A phanhnak paoh ah hmundawh, pangpar hmanthlak pawl kha “Nau, ai dawh tuk, kan siaherh tuk” tiin a rak ka kuat tawn. Ka u nih keimah nih zawn ka ruah tluk le ka dawt tluk in a ka dawt ve ti ka theih caah kai lawm khun.

+  +  +  +  +  +  +

 (4) 

15 June 2014 cu Tio tiva lei ah kalding asi cang i zingka uarkhuang te ah cikhat kan ichawn. A thawh rih lo caah lampi ah mitkuh vuai loin a um sual lai ka phan caah phone cu sianglo in ka chiah. U, na thawhka hmanthlak ka kua te, ka ti i a ka kuat tak. “Nau, ka phone line a um ahcun lampi zongah ka hun in chawnh te lai mu, kan dawt tuk” a ka ti. Tio a phanh ah voikhat a hun ka chawnh. Cuticun, Victoria Camp ah sau ngai a va caam hnu ah Hakha a va phan.

Caan sau ngai kan ichawnh khawh ti lo caah kan ingai tuk veve i kan bia cu a thlum tuk. Ngaihnak biathlum nih kan karlak ah hri asih. Kan konglam cu a nu le pa zong a rak chimh hna. Hakha ka pi zong a vung len i a hmanthlak tete a ka kuat. Keizong nih ka nu le pa cu ka chimh ve hna. “Aw…asi maw, nan ihlat ngai cu ta. Thlacam nan thawn a hau ko ne cuh” an ka ti. Cuticun kaphnih chungkhar theihpi mi kan si. U Biak hmanthlak zong ka nulepa ka zohter tawn hna i “miza pei asi hi” an ka ti tawn---ka va lunghmuih tuk ve tawn. Ka nulepa hi an no ngai rih tikah hawikom bantukin bia kan iruah tawn hna. Ka nu nih “Na u cu na ngai tuk cang maw, ca fakpi in izuam, sianginn na dih in anih zong ai lim ve lai i nanmah duhning tein khua nan khan te ko lai. Na nulepa cu okay kan si ko” a ka ti---kai lawm tuk. 

+  +  +  +  +  +  +

 (5)

Kachin ram kalding asi cang. Zaankhat cu a mang a ka chimh. “Ka mang ah ka nu nih a ka ngai tuk i a ka kawlnak ah a tlau. Ka chungle nih nangmah ruangah asi, an ka ti i mithmaichia an ka peek i ka ngaih a chiat tuk caah kai tah seek i ka cang tiang ka tap” a ka ti(A mang thei ko buin atu thilcan hi kan rak thei chung lo mu). Kachin a kal hlante ah Hakha ka rak thannak, umnak inn, le ka tlonlennak vialte a va tol ta dih, hmanthlak zong a ka kuat. Ka pi zong a vung leng i ka ngakchiat lio kong hna ka theih lomi amah tu nih tampi a ka chimh.

“Nau, kai thawh cang lai e, thlacamnak in ka bawm mu, kan ngai tuk, kan dawt tuk. Mandalay ka phanh in kan chawnh te lai” ka ti. Ca ka leh ve nain ai thawh cang caah a hmu lo. Mandalay a phanh ah phone kan ichawn nain sau kan ichawn lo. “Thla ka campiak mu” ti khi a donghnak bik a biacah asi. Kachin ram a phanh hnu ah a cakuat ka hmuh lonak a sau cang, ka ngaih tuk caah ca ka kuat. Nihnih a rauh hnu ah “Ka nau, ka dam, ka tlamtling ko. Atu hi training zong cu kan thawk hnik cang i phone an kan chuh dih, lengchuah zong kan ngah lo, kan ngai tuk” tiah a ka leh. Hakha ah a nulepa sinah rak ka chawnhpiak te u, ka dam ko, tiah tiin a cah hna i a dam thawng cu an rak ka chimh tikah kai lawm tuk. A kong ka ruat peng. Lileng bantuk, thlavaikiang bantuk in ka um. Ka nunnak nih a phurhmi ka u ngaihnak zuun nih ka nunnak a henh.

Zaankhat cu ka ihlai te ah phone a ring. Phone number kha ka theih balmi phone asilo nain U Biak asi ko lai, tiah kai ruahchan. Asi taktak, “Ka nau, kan ngai tuk, na dam maw, kan training cu a har ko. Kum 3 chung hika um hi cu ka celh te bal lai lo dah. Asinain, thlacam ko mu” a ka ti. Phone line a that lo caah a aw a fiangfai lo. Kan ngai tuk ve, ka dam ko e, ti vial lawng ka chim manh, phone line a tla i kan ichawn kho thai lo. Ka lungnuam lo, khuazaza ka ruat. A har tuk, kum 3 chung hika umding cu, timi a aw te kha ka hnathlam ah a thang peng i ka sia a herh tuk hringhran. 

+  +  +  +  +  +  +

 (6)

7 November 2014. Zaan riantuan ka tin hnu ah ca ka zoh. Thaizing kha sianginn ah a herh tukmi test ka ngeih caah zinglei sml 2:00am tiang ka thu. Ka it lai ka ti ah ka facebook ah message a rat kha ka theih. Ka hun zoh tikah “Nau, na it cang maw” timi asi. U, ka it lai ka ti bak asi, ka hei ti. “Nau, coffee ding ta law a tha lai, sau na thu kho sual lai lo” a ka ti (voidang ahcun zaan tuante ih a ka fial. Saupi thut cu na zaw lai, a ka ti tawnmi cu zaan cu saupi thut a ka fial). U, test ka ngei i tuante thawh ka duh lai, na online than tikah saupi in kan ichawn te lai mu, ka ti. “Elaw, si cu mangtha mu. Na mangah ka hmu te mu. Kan dawt tuk, Bye” a ka ti. Bye, tiah ka hei leh ve. “Bye ka nau” a ka ti than. Cu bye cu zungzal ca in byebye a rak ka tuahmi asi kha ka rak hngal lo mu… 

+  +  +  +  +  +  +

(7)

19 November 2014. Rianṭuan hram ka domh. Ka zeidik ti hnga ka zaang a tlung hrimhrim lo. Asinain, ṭuankel in ka rian cu ka ṭuan cuahmah ko. Ruahlopi in ka phone ah cakuat (message) a phan. Ka kehlei kut a lawn lo caah ka vorhlei kut lawngin ka phone cu ka hun on i ka rel. “Ka farnu, U Biak nih kan ram le miphun caah a nunnak a peek cang” ti vial khi asi. Ka rian laklai asi caah ka ruahnak chungah a caam theng lo. Zeipipa ah ruat loin ka phone cu ka chiah ṭhan. Hnu kai mer i karthum ka hlan ah ka thluak a bu. Ka nunnak zei alo ka fiang ti lo. Hnu kai mer ṭhan i zokzok in ka phone cu ka on ṭhan. Cakuat tlangkhat te cu asullam kai fian khawh lo caah voili le voinga ka rel.  

“Ka zum lo, asi kholo, aaa…asi kholo…U, asi kholo” tiah ka au. Zeiti ka um kai fiang lo nain ṭuanglai ah ka rak tlu. Ka mit nih khua a hmuh lo caah kai dap. “U, U, U, asi kholo, na ka kaltak kholo, ka kaltak hlah hen. U, ka hngak, ka kaltak hlah hen, tiah ka au. Asinain cu tiang zongah cun kai zumh kholo. Ka ṭhuthmun cun cabuai cungah ka chiahmi ka phone cu ka banh. Cakuat tlangkhat te cu voithum tiang ka rel ṭhan. Kai zumh khawh hlei lo caah “Na ka capo maw” tiah ka hei leh. “Ka farnu, kan capo lo e. Kan lung a fak tuk cio e” tiah hmantlak he a hun ka kuat. Ka zoh tikah U Biak cu amah kel asi ti lo. Ka thinlung le nunnak ah a mirh pengmi a mithmai he phundangpi an si cang.

Minung ka si hmanh kai hliah ti lo. Ka thinlung a caw. Ka launak le ka khuaruahharnak ruangah a ṭah tehmanh ka ṭap kholo. I zumh kho hin loin ka nunnak cu pingpalo ah ai chok. Ka ruahnak cu vawlei killi a phan nain aphi pakhat hmanh ka thei lo. Maw, Pathian, tiah nguingui thlak in ka ṭap. Asinain, cu tiang zongah kai zumh kho hlei lo. Ka U nihcun a ka kaltak bal lai lo. Anih cu abiakam cungah fek tein a dirmi asi. Asi kholo, a kal bal lai lo, tiin ka khuaruahnak thluak ai letthal. Asinain, ka mitthli tu cu thloh khawh an silo. Ka mitthli tu cu hlen khawh le kham khawh an rak silo mu. “Kan hmurka nih a chimphuan lo hmanh ah mitthli nih hmunhma a laak cang” anti tawnmi bia cu ka al kho hrim ti lo.

U, na kan kaltak taktak ko mu. U, na tlei thawng kan theih cu khuari le vantek tla bang mitthli he phahmi lam kan zawh e. Chungkhar cabuai ah na bau cang lai. Khukthi rualhawi sinah na muihmel a lang ti lai lo. Sunghno nupa an mit abeu cang lai. Online : Facebook, viber ah na thawng a dai cang. U, na lenmin thawng a dai ruangmang cang mu. U, nang hmel hoi can, na lenmin chiah a hmun lai, lungphun rem cung tu ah. Na kal a tuan tuk e, kan in sian rih tung lo.

“Nau, a har tuk, ka celh lo, kan ngai tuk” tiin na hram thawng kha thinlung hnathlam ah an thang peng e. Har nacuahmah le tuar nacuahmah in leidang tangah ciamh na ser ai mu. Zenh cuahmah buin ram le miphun ca nunnak thaap in Lairam vawlei na run mu.U, kan in ngai tuk e. Kan in siang lo e. Chunmang tlin hlan ah par bang na ziam tuan ai mu…

U, kan chunmang hna an tling manh lo. Kan biatiam zong pelh in a um cang. Hi maw an phai, thihtian a fah cu…Kan chunmang hna thlitu lakah an tlau cang lai. U, na awthlum te le na sak tawnmi hla ka ngai hringhran. Sian lo buin na kan kaltak mu. Kan saduhthah le kan chunmang vialte kha zaanlei ninu nih muihnak chungah a luhpi cang mu. Ninu A Liam Tuan Tuk Ee…

Note: Hi tuanbia cu Biak le Esther karlak ah acang taktak mi tuanbia asi.

------------------------------------------

Pasaltha Hna Upat Peeknak

Keitial fa bang

Siangput meithal he

Fingtin mualtin cuul

Ram ca luhlo fahniang rual

Dawt pahar hniang nan tlei cu

Kan hlau tluangthuk ral bang

Akhal lo nan peek thisen sung

Anung vansang cung tiang

Nan liam siaherh ve lai mu

Nan doi kan ram te kha

Kan biak Zingnu tu nih ee

Hnuaice ko seh, daihnak ram ah

Ram ca nunnak petu hna upat buin,

Salai Joseph KB Thawng