Duhnak Kongah Zumh Awktlaklo Lai Mino

Duhnak Kongah Zumh Awktlaklo Lai Mino

Salai Joseph KB Thawng

Laimi kan hmelchunh ah Vakok e, Vapual e, ti asi (cu kong bel ka langhter duhmi/focus asilo). Zumh awktlakmi kan si. Kan dingfel. Zawnruahnak thinlung kan ngei, ti hi kan pupa chan hei char in kan chim ṭheo. Kan lih. Kan hrokhrol. Lih fangfak kan chim. “Kan pupa cu, cutin khatin an um” hei ti lengmang ṭung i kanmah vial rutreu in khuasak. Abikin duhdawtnak kongah Laimi (mino) hi kan zirtiang tuk. Kan lalpang tuk---mifirkhu lawngte.

Laikhal Biaphongden (3)

Laikhal Biaphongden (3)

Salai Joseph KB Thawng

Laikhal hao, biaphong kan den ti lonak a sau ngaite. Kan nihkheh lonak zong a sau ngai. Rian le khai cio he cun si kaw kan cabuai kan lumh ti lonak a sau ko. Tutan cu kan i ngai hna. Tonlo a sau i a ṭhanalo in kan hun i ko-au. Laikhal kan ti cu biatung dirh awk ngai zong khi kan thei lo. A kenkip le kangza kan puur. Kan daphuat. Virh lo kan virh, aphi tu cu kan chuah hoi lo. Khah, atanglei bantukin kan biaphongden ka hun in hromh ṭhan hna.

Chinram Le Chin Miphun Kilvennak Ah Mipi Rian

Chinram Le Chin Miphun 

Kilvennak Ah Mipi Rian

Salai Joseph KB Thawng

Biadomhnak

           

Kan tlangtar hun rel bakah zeitluk indah Chinram vawlei le miphun kilven, humhaak le  sersiam a herh zia kha a lang. Cun, Chinram vawlei le Chin Miphun kilvennak caah ram hruaitu hna lawng rinh awk an si lo zia, mipi le hruaimi hna zong nih zeitluk indah ṭuanvo kan ngeih ve zia kha a lang. A fiangmi cu, miphun le ram  kilvennak caah kan ṭuanvo le kan hriamnam ai dang cio lai ti hi a si. Zeikhom si ai kun, Chinram le Chin miphun kan ‘him’ khawh nakhnga zeitindah kan kilven lai, mipi kan rian cu zeidah a si, zeitindah  hma kan lak lai, ti kha hun ruat usih!

Duhnak le Khenkham (?)

Duhnak le Khenkham (?)

Salai Joseph KB Thawng

Hi kong hi ngaknu tlangval kan caah cun zungzal ca asi caah a biapi ngaite. Interview ka tuahmi mino an tam-ial cang. "Keimah duhmi kai thim lai" a timi an um bantukin "Nu le pa duhpiakmi kai thim ko lai" a timi an um ve ṭhiamṭhiam. "Khenkham" timi hi Laimi lawng kan hmang lo, vawleicung a khuaza nih an hmanmi asi. Fanu fapa dawt cukmak kha an duh khawh bak lomi he ai ṭhi-um ding an si tikah, asiloah an iduh tikah an lung a tling kho bak lo i an khenkham tawn hna.

Facebook Nunphung (9)

Facebook Nunphung (9)

Salai Joseph KB Thawng

Laica le Laiholh hmanh ṭhaṭhi in kan thiam lo bu i miphundang holh in status update kan ṭhawn ngai tawnmi hi cu kan ituak pah ngai a hau cang. Hiti ti tikah, miphundang holh in update loding, miphundang holh thiam/cawn/hman loding, ti duhnak asilo. Kanmah kan nu holh (mother's tongue) asimi Laiholh le ca hna daithlang tuk in ṭial le hman, uar lo (hei thiam lo chapbei) hi mah le mah zei irel lo phunkhat asi---zei ka silo iti tluk zong asi (a thiambik mi tu cu kan um lo).

Ramdang Phan Fale Sin Cakuat (3)

Ramdang Phan Fale Sin Cakuat (3)

Dear nute le pate,

Na dam ṭha maw? Thawngpang kan itheih lo a sau ko. Kei belte ka dam ṭuangṭaang. Nizaan ahkhan Pirte nih ngahring a ka dawih le an ka huutpiak i ka hung cakvak deuh ngai. Na nu belte cu ihkhun he ai daw cuahmah ko. Damlei a panh ruam lo. Nikhat hnu nikhat a zor cuahmah. Siidin awk tehmanh cu kan damhpiak kholo. Kan ar zong kan huut dih cang. Chiarkhuan khongkhat le pichuur/pivulh pakhat telawng kan nganh/tanh.

Hawikomṭha Pathum Ka Ngei

Hawikomṭha Pathum Ka Ngei

Salai Joseph KB Thawng

Hawikomṭha pathum ka ngeih hna. Cu hna cu, ‘Thlichia-tilet, Vanchiatnak le Vanṭhatnak’ an si. Hi hna pathum hi nifatin, zaanfatin, ka sinah an um peng. An rak um peng i an um cuahmah rih ko lai. Thlichia-tilet le Vanchiatnak hi voi tampi cu hlawt ka timh hna. Ka kaltak ko u, keimah lawng um koning. Nanmah he komh ka zuam ti lo, tiah bia fakfak in ka rak ti tawn hna. Hna nan hnok tuk, tuah ka duhmi ka tuah kholo, minengthla in nan um, tiah ka rak ti tawn hna. 

Calvary Tlang Vailamtung Phur Loding In Biachah Asi Cang Nain Ralrin Awk...

Calvary Tlang Vailamtung Phur Loding In Biachah Asi Cang Nain Ralrin Awk...

Salai Joseph KB Thawng

Nihin (30 January 2015) Chin State cabinet meeting ningah Vailamtung cu phur loding le ṭhial loding in biachah asi cang---Pathian nih ramkip um Laimi hna kan thlacamnak a kan leh. Bawipa min kan thangṭhat. Asinain kan iralrin awk tete an um. An bia ningin, 2012 ah, atu Caarcaang tlang nakin a vung sang deuhmi Khuhsi Lo Bo tlangah Kawl biaknak puda sak an rak timh lioah Chin miphun nih an rak duhlo mi kha peek ṭhan le an puda tohnak nawl peek ṭhanding biachahnak ai telchihmi khi asi.

Facebook Nunphung (7)

Facebook Nunphung (7)

Feibuk vawlei ah ka hun i chok pade, ka hun pial chukcho. Kan timeline, kan profile le kan cover i kan itaar mi hmanthlak pawl ka hun like duahmah hna. Cheukhat hmanthlak cu ka like ngam lo. Tuksum taitai cu an si hraw lo nain ka thlingza---a hmutu ningzak ti phun.

St. Valentine’s Day

St. Valentine’s Day

   (14th February)

Salai Joseph KB Thawng

February 14 hi St. Valentine’s Day (Dawtmi hna Ni) asi. Kawl nih chittu-mya-neh anti ve. St. Valentine hi Tlangbawi (Priest) minthang ngaimi, tuchan holh cun Pastor pakhat asi. Ziah, Pastor pakhat asimi min i laak riangmang in “Dawtmi Hna Ni” (St. Valentine’s Day) anti hnga. A tawifiannak tein kan zoh lai.

A.D. 269-270 hrawngah Rome hi a rak tla (decline) ngaingai. Ngunkhuai khawltu (Tax collectors) pawl an sang i cawnnaklei tu cu a sang ngai. Cu lioah ruru hranghrang in a ummi Roman Emperor cu “Claudius II ” asi . Cu lioah Rome cu ralhrang an rak tho. Claudius nihcun, ralkaplei thazaang kha ṭhawnter a duh! Mi tampi nih an inn le lo, chungkhar le nupi fale kaltak in Ralkap an tlak nakhnga kha a duhnak lianpi asi. Asinain, mizeihmanh nih an lungtlinpilo---an duh naisai lo. Cu tikah Claudius II cu a thin a khenh (furious) tuk i tihin awdar (order) a chuah. “Ahohmanh atu bantuk caan ahhin aa ṭhi-um mi nan um lai lo. Hamnak (engagement) a tuah cangmi nungak le tlangval hna (Fiancées & Fiancés) zong nih nan ileet dih lai” ti asi.

Ṭhit-umhnak hi ka kham lai i pakhat lawng an si lai caah mi tampi cu Ralkap ah an lut dih lai, tiah khua a khaang. Valentine nih cu thawng le awdar hna cu a theih tikah ningcanglo (injustice or illegal) asi a ti i, ṭhit-umhnak cu a thlithup (secret) tein a tuahpiak lengmang hna. Caan a hung rauh deuh tikah cu thawng cu Claudius II nih a theih i Valentine cu thong ah a thlak. Thonginn a umlio ah thongukbawi asimi Asterius fanu cu Valentine nih a duh i a thih laite ah cu nungak note sin ahcun“ From Your Valentine” timi cakuatte a rak kuat. Cu cakuatte cu, nihin tiang in “Valentine’s Day Card ” ah hman thai asi. Cuticun, a taksa nih a tuar khawh ti lo caah thonginn chung ahcun a nunnak a liam i a ruakni hi February 14 asi. A ruak cu Via Flaminia thlaanmual ah an vui.

Cu ni (February 14) cu, ngaknu tlangval vialte nih , hi thil vialte hi, ralhrang ruang lawngah asilo, Duhdawtnak ruang zongah asi anti caah nihin ni tiang in an sunhloihnak le an theih camcinnak hi asi. Hi ni ahcun, Dawtmi kha laksawng peek phung asi. Philhlonak laksawng (memento) zong i peek phung asi. Chocolate le pangpar zong an ipe. Dawtmi Hna Ni ah inuam cio hram u!

Ref: Po Sone “သိမွတ္စရာေလးမ်ား”

Chan Karlak Ah Kan Nau E, timi hla fianternak

Chan Karlak Ah Kan Nau E,

                                 timi hla fianternak

Salai Joseph KB Thawng

Hawile hna, hi hla hi a phuahtu kongah caan tampi lio in rak buai asi cang. Hi hla hi kan Laihla lakah roriak taktak asi, tiah ka ruah caah keimah rian, hei ti bang ka hun pilh lennak hi asi. Ai thlak tukmi le ai telhmoih tukmi ka lo ngai. Asinain, hi hla kong a tialtu le zoh thantu ka si ve caah ka hun ithlak len ko hih. Kan hnung i ka rak thlahmi kongah ninglo canglo asi sual ahcun careltu le nawlngeitu (hlaphuahtu kaphnih minung) hna nih nan ka ruahthiam naklai kan nawl than hna. Aho lei hmanh ah ka dir lo. Aho deuh mithmai zoh buin ka tialmi asi lo, ti zong theihthiampiak chih ka hau. 

Meng thongkhat duhnak

A Vancung Tlaumi Arfi

A Vancung Tlaumi Arfi Salai KB Laikhal

Khuafing a king
Zaan dai a piang
Hi nun,
An king, an riangvai
Cun, an pil
Cu zaan, hi arfi
Ciamh ser in a ṭil.

(12:10am/9/2/15)

Keimah le Ka Cafung (1)

Keimah le Ka Cafung (1) 

Salai Joseph KB Thawng

Kei ngai hi. Ka lungum paoh ka hun pho tawn. Cheukhat nih cun nan ka huat ngai men lai. Nan mawh lopi. Cheukhat nih nan ka uar lo nain nan ka lawmh ve. Mizeimaw nihcun, pumpak sawhkhih in thangchiat (personal constraint) duhnak in caṭialmi ah nan ka rel. Nan mawh ṭhiamṭhiam hoi lo. Facebook Nunphung ka hun pehsauh lenmi hna ruang zongah asi kho men :)

Lenhloi Ṭialthiam, He Ling Tlanglo he biaruahnak

Lenhloi Ṭialthiam,

He Ling Tlanglo

he biaruahnak

Upatmi ka pa, biaruah kan duh ngai ko, caan na ka peek khawh ahcun?

Ka fale, kei santlailo zeihmanhlo asimi bia kan in ruah kho hnga maw, nan ka ti cu kai lawm. Ruah kho tuk e. Asinain ka keyboard a ṭhat set lo caah caṭial adik kholo i kai palh len lai hih. Ka ngaithiam u, ti nawl kan duh hna!   

Pumtlinglo Ka Si Ruangah Maw…

Pumtlinglo Ka Si Ruangah Maw…

Salai Joseph KB Thawng

Ka mitthli an hul rih lo. Dorkhat hnu dorkhat an tla. Suite ka duhnak diary cahmai zong nifatin in ṭial cuahmah a si rih. Asinain Suite caah hnahnok ka rak si. A umhar tehmanh ka pheng kho taktak lo. Angaite cu Suite ai lawmh nakhnga hi kai zuam zungzal. Suite lungfah lai a phang tukmi ka si. Asinain, kai zuamnak cu zeicang ah an rak kal lo. Aw…, pumtlinglo si hrat fam cu…

“Kan Ram Ceu Ve Cang Seh” Timi Hla Zoh Ṭhannak!

“Kan  Ram Ceu Ve Cang Seh”

 Timi Hla Zoh Ṭhannak!

Salai Joseph KB Thawng

Online ka ṭhu. Umharpheng ah Dingdi Hla website (dingdimusic.net) ah ka leng, ka ngai. Pu Chawn Kio phuahmi hla “Kan Ram Ceu Ve Cang Seh” timi hla ka ngai.
Aw…cu tluk ṭhat khawh cu dah. Atuletu ka khirh. Ka ngaih ṭhan lelek. Cu hlan ahcun a hlabia zong hi kai baihat (by-heart) bal lo.
A nolhnak ceo khi ka rak thiam. Ka hun ngaih deuhdeuh i ka mitthli a tla, kei tawn ngai, ka lunghno hoi. Hi hla hi ramukbawi chan, Mirang pen chan ah rak phuahmi sidawh asi.

Laica le Holh Hrawktu Online le VCD Hlaphel

Laica le Holh Hrawktu Online le VCD Hlaphel

 Salai Joseph KB Thawng

Ka tlangtar hi mi soiselnak alo ngaite. Mi soiselnak asi sual ahcun ka tlangtar he kai tlak lo ngai hnga. Asinain ka sia a herh peng caah ka hun pho ko hih. Laimi nih Laica kan thiamlo mi hi a poi tuk.  Mino nih kan thiamlo mi hi cu khuaruahhar tuk awk asi lem lo. Upa pipi nih kan thiamlo maw asi, kan thiam ko nain kan daithlan dek asi, ningcanglo a tam ngaite. Mino zong nih thiam deuh kan izuam a hau. Ka thiambik ruangah si loin keimah pilh khawh mual tu kha ka hun tian hna.

Hlasakthiam Bil Sung he biaruahnak

Laimi Hlasakthiam,

Bil Sung he  biaruahnak 

U Sung, online in biaruah kan duh ko, caan na ka pe kho lai maw?

Si, kan peek khawh ko.

Kai lawm kun. Ahmaisabik ah na konglam tawi hun kan ruah law kan ilawm ko hnga.

Hakha peng Phai khua ka si. Chuahpi unau nu 8 le pa 2 kan si. Ka nu le pa an nung rih.

Atu hi zeidah na tuahbik lio asi, hla cu na sa cuahmah ko maw?

Atulio cu ka tuahmi  a um lo, innchungkhar zohkhenh asi ko hih. Hla zong cu caan ka tin paoh ahcun ka sa peng ko.

Chunmang le Minung

Chunmang le Minung

Salai  Joseph KB Thawng

Biadomhnak                                                        

Mizeihmanh hi chunmang kan ngei dih. Phundang cun saduhthah lianpi he vawlei ah khualtlawng mi kan si hna. Mizeihmanh hi hlawhtling mi si na duh maw, tiah bia kan hal hna ahcun hlawhtlin a duh lomi cu ahodah um, tiah bia an kan hal chin hnga. Asinain mizeipaoh kan hlawh a rak tling kholo. Lam theih loin bua pahchih cu a fawi lo. A lam theih ahcun tha a dam i,  khuallam zong a sawt fawn.

Vawleicung Kumno Bik Hringtunu

Vawleicung Kumno Bik Hringtunu, 

Lina Medina

(Youngest Mother in the World)

Salai Joseph KB Thawng

A Dr. pa, Lozada he

Lina Medina cu 27 September 1933 (kum 81 a ti cang), Ticrapo, Peru ah a chuak. Medina cu Peruvian miphun a si. Lima khua ah khua a sa. Kum 5 le thla 7 le ni 17 asi ah fapa  a ngei. Cucaah, siilei thiamnak tuanbia chungah Vawleicung Hringtunu Kumno Bik ah cohlan asi. Medina cu kum 5 asi tikah apaw a thang (increasing abdominal size) ciammam i a nu le pa nih siizung ah an kalpi. Amah Medina nih cun ka safenfo, asiloah ka takvun a phingmi (tumor) asi ko lai, tiah a ruah. Asinain a siibawipa, Dr. Gerardo Lozada nih “A paw chungah thla 7 naute a um” tiah a chimh hna. A siibawipa nih cun, ai zumh set ve lo caah le siilei thiamnak tuanbia chungah siibawi thiamsang hna nih chingchiah ding le cohlan dingah Lima, Pery ah ai kalpi.

Hmanthlak Cung In Authawng

Hmanthlak Cung In Authawng

Salai Joseph KB Thawng

1.      Nudok Padok ka si sual

Ka hnuk (breasts) hi fakpi in ka bawli in ka reh tikah a puar lo. A ṭhanglian sual lai ti ka phang tuk. Ka sam hi Korea lemcang fitlaw (Korean actor) bantukin kai tuah meh. Nu sinah um ka duh lo. Ka hawikom cu pa lawngte an si. A ngaite cu ka thinlung le ka lungput hi pa bak ka si. Asinain, thi le sa in a nungmi ka rak si ve taktak. Ka pahawi pawl he kan ei, kan ding, kan it men. Cuti caan a hung rauh deuh tikah nu ka sinak cu a tlau taktak ṭung lo i ka pahawi kip nih an ka sualpi. Adonghnak ahcun an ka ṭhi duh laklawh fawn lo, a har tuk, vava ka tum. Minung covo (human rights) cun nu le nu, pa le pa zong an i ṭhi-um taktak ko lai, a phung ahcun pei a tlak cang fam cu. Asinain, cii le kawr, hrih le hram a cah/tlau ding le phuntungtu kan ngeih loding hi a poi tuk. Maw…ka hawile hna, kei cu kai chir a tlai tuk cang. Nannih cu pa nih pa in, le nu nih nu bantukin hun um u, tiah bia kan cah hna.

Mr. Bean Capo

Mr. Bean Capo

(Laugh with Mr. Bean)

* Mr. Bean      : (biaceih zungah) : Mawṭaw ka laak mi kongah ka lungṭhalo tuk, maw biaceih bawipa.

* Biaceihbawi: Zeiruang set ahdah mawṭaw cu na laak i?

* Mr. Bean      : Mawṭaw kha thlanmual hmai (thlantlang) ah a dir i, a ngeitu pa hi a thi cang i asi lai, ka ti caah ka laak ko :)

--------------------------

* Mr. Bean  : (at the court) : I’m sorry, I took the car, your Honour.

* Judge            : Why did you take it?

* Mr. Bean      : It was parked in front of a cemetery and I thought the owner was dead! :)

Laica le Holh Test (3)

Laica le Holh Test (3)

Mino hna, Laica le holh thiam deuh duhnak thinlung he hun virhkhoih cio rih u! 

I. Chimkem bia
(1) Thah le D... (duh,dah,doih)
(2) Ruam le A...(am, awm, ang)
(3) Iang le I..     (iang, ai, ing)

II. Holhthuk
(1) Renglian timi cu   (zupu, zurua, zupi)
(2) Sawm-ai timi cu   (sam, hmai, biar)
(3) Saisimen timi cu   (ngaknu dawh, lasi, van ngaknu)

Laica le Holh Test (1) & (2)

 Laica le Holh Test (1)

Khah, mino tampi nih rel/phi hna usih. A cip bak lomi zong nih na ruahdamh ning tal hun nawnnok ve te, Laica le Holh kan thiam deuh a hau (ka thiam kai ti lo hih!)

Min sullam

1. Hmung, timi min sullam cu............

.2. Vung timi min sullam cu.........

3. Hu timi min sullam cu......

 -------------------------

Laica le Holh Test (2)

I.Chimkem Bia

(1) Bong le M .... . (Mang, Mal, Mai)

(2) Beng le K.....   (Kheng, Kho, khumh)

(3) Fim le K.....     (Khur, kan, kherh)

Vailamtung Phuur Dingah Biachah Asi Cang

Vailamtung Phuur Dingah Biachah Asi Cang

Hawile hna, kan hnungah ka rak thlah cangmi thawng ka hun fianh than. Chin Ramkulh Acozah hruainak in Khayaing Ohgyoke-yeemu nih Hakha ah phunmi Vailamtung phur an timhmi kongah a phuntu J.P. Biak cu voi 5 khengte zungah an kawh i tu thla 30 January hlan hrimhrim ah vailamtung nan phuur lai, tiah awder an chuah cang.

Theihtlei Bukbau (1)

Theihtlei Bukbau (1)

(Question Bank: multiple choice questions and answers)

                                                                

                                                                        

Salai Joseph KB Thawng

1.     Zeiruang ahdah Alexander the Great nih ‘Porus’ kha a rak doh/tuk?

(a)  A pennak chuh dingah

(b) A hawikomhnak chuh dingah

(c)  A rumnak kha thazaang in laak duh ah (plunder his wealth)

(d) A ram le pennak kauh a duh caah

2.     Zeitik kum indah Atom bomb kawl (explore) hram an rak thawk?

(a)  1945 (b) 1946 (c) 1948 (d) 1949

3.     India ram hi zeitik kum in dah mipi nih thimmi siangpahrang ukmi ram (sovereign democratic republic) a si?

(a)  26^th January 1950

(b) 26^th January 1949

(c)  26^th January 1948

(d) 26^th January 1951

Zaanlei Ninu A Liam Tuan Mu…

Zaanlei Ninu A Liam Tuan Mu…

(1)

Cu zing cu zingdang he ailo lo. Ninu cu a chuahka in amaw bantuk asen-eu bantuk khin vandeng in a hung mang. Vawlei ceunak petu ka si, tiah ai chaalmi alo khom lo. Khuadawm a chah lo, ruahpi a suur lo. Nika cu saulak ka zoh. Khuaruahmi ka ngei lo nain ka umtu le ka nunnak ai phundang ti cu kai fiang. Zingkhua cun Hnianghiang hla “Dawt kan ngaih a fah hi” timi kai sak pah in ka thil kai tim. Voidang tawn bang ka thlalang hmai ah minute 3 hrawng ka ṭhu. Thlalang zoh pah le hmursensi kai thuh pah khin, “U, kan ngai tuk, kan dawt tuk, aa-bua” tiah ka hmur a cawl, mirh nawn buin keimah lawng. 

Aw…minung nunnak ngai hi pei le za ceo a rak si mu. Pangpar bang cikhat a par i a ziam tuanmi nunnak a rak si mu. Maw…thihnak, upa mino na rak hrial lo. Sifak mirum na kan thleidang lo. Maw…thihnak, zeiruang ahdah ka U nunnak na laak tuan, tiin chalh awk nih na tha fawn lo. Maw…thihnak, minung vialte zeizat lengluang dah ngaihchiatnak le fahnak na kan peek kha…