Lai Mino Caah Zohchunh Awktlak Sung Tin Par

Lai Mino Caah Zohchunh Awktlak,

Sung Tin Par

Salai Joseph KB Thawng

Biadomhnak

Ralkap cozah nih kum 50 khengte an kan uk. Tlangcungmi kan covo vialte an kan chuh. A bikin Laimi hi Kawlmi nih an rak kan pheu deuh hrimhrim ti cu kan theih cio. Kawlram hrawktu U Ne Win nih 1962 kum ah nawlngeihnak a laak. Media lei zalonnak zong kha a rak tlaihhip chih rih. Aruang cu Media timi cu Watchdog timi ‘innhngak uico’ asi tikah uico boh in media nih boh lai kha a rak phang tuk i Freedom of Press cu ekinn ah a rak thlak diam.  Nizaan tihni te khan U Thein Sein acozah nih  Freedom of Press a hun peek tikah Laimi zong a lamkip in Kawlram huap ah itumtel khawhnak lam, cawlcangh khawhnak lam kan hun ngei. Pathian nih a kan dawt i Kawlram huap in min ngei tete tam-ial an hung um. Ramrianlei, zungthiamnaklei model lei, hlasakthiamlei le lentecelhnaklei, tbt. ah Laimi zong kanmah le kan khaap in kan hung ṭhang uahmah ve. Cu kong he pehtlai in Laimi nih, a bik in mino nih  Pi Sung Tin Par (hlasakthiam) nih a ngeihmi Lai lungput le sining kha icawn in nihin mino hna nih hmai kan nawr ding hi a biapi ngaingai.

Sung Tin Par le Lai Min

Sung Tin Par, ti hi Lai min bak a si ko. A Lai min ai zahpi bal lo---ka hei uar khawhning le ka hei i uan khawhning, kei Laikhal ṭheo. Kawlmi nih Lai min chim hi an iharh tuk caah micheukhat cu Kawl min hna an isak thulh. Ataktak ti ahcun Sung Tin Par timi min zong cu a hmesem in tar kungkuru tiang nih a min an chim thiam ko ṭung. “Sung Tin Par, Sung Tin Par” tiah an kawh khawh tuk ko. A ningzak nemmam lo i a Lai min ko hi a dirpi tikah upat lo awk a ṭhalo.

Voikhat cu Shwe Pyitha ah ka hawipa ka leng. A inn address kha fiangfai in ka thei lo. A ka chimhmi address cu ka phan nain a innkhaan ka fiang ti lo. Inntang ah Kawl pawl ka hal hna. “Cu bantuk minung an um lo. Chinlay, Ko Kyaw Moe tu cu akhaan 14 (C) ah a um” an ka ti. Ka lau khawh ning. Mah ka hawipa kha Kawl min a rak isak bia asi ai (amah ka thangchiat asilo). Kawl min ai sak len zongah Laimi a si ko cu mu, Kawl a si hlei lo. Amah lawng a si lo, Laimi hi Lai min ngei ko nain Kawl min theng a uar i min aa sak thulhmi an tam dom cuh---ngakchiat tein Kawl min a ngei ciami cu phundang. Yangon ah kum 7  ka um cang i mah bantuk minung hi ka hmuh pah len hna.

Sung Tin Par le Laithuam

Sung Tin Par ka upatnak tampi lakah Laithuam a uarmi, a tlaihchanmi nih ka nun a hip. Vawleipi nih zoh, ngaih dingmi hla a sak tikah siseh, Kawlram huap in hla a sak tikah le zeimaw zapi sin a a chuahlangh tikah Laithuam ihruk in kal, sak, le cawlcangh a hmang---ka hei uar tuk hoi ko cuh. Mizei miphun hmanh nih mah le culture le traditional costume/dress kan ngei cio. Mah sining uar tuknak le ṭanh tuknak (localism) hi a chiatnak a tampi lai nain miphun runvennak caah cun local mindset ngeih zong a herhnak a tampi ve. Cu vialte lakah Sung Tin Par le Laithuam a hei irem khawhning, ai tlak khawhning. Mi tampi hmai ah i uang ngai le zahpinak lungput ngei lo bakin Laithuam a hei sunhsakning---uar lo awk a ṭhalo.

Tahchunhnak Laak Ka Duh

Acunglei ah tampi ka langhter cang. Atulio hi Kawlram huap in Laimi zong min kan hun ngei cuahmah. A bikin mino kong kha chim ka duh. Cun, atanglei bantukin minbik (by name) in ka hun langhter hna lai (cun, ka langhter lomi an tam-ial rih lai). Asinain, anmah thangchiatnak le hnursuannak lungput ka ngei lo. Si kho sehlaw, a si awk a si lo maw, tiah ka ruahning le ka pomning ka langhter mi a si ti kha theihthiampiak ka hau.

(1) Van Sui Par@ Tin Sandar Myo

Kan farnu, Van Sui Par (Parpar) hi atulio Kawlram huap Model Academy ah first runner-up a si kha kan theih dih. Miss World Myanmar top 20 chungtel in top 5 zong a si, tiah kan theih rih---pumpak zong in kai lawm tuk. Amah hi minunnem a si. Nizaan nai ah Kawl biaknak (Buddha/Buddhist) a bia, tbt. biachokvai hna a um len. Asinain, cutu cu adiklo mi a si. Pathian a duhmi mino a si ko---keimah theih tawk. Amah belte, ka hnak a ka do ziarmi a um. Cucu, a min kongah a si. Kawlmin Tin Sandar Myo in a langsar. Kei, Laikhal ṭheo cu Lai min thengte khi hmang seh, ti ka hun duh. Thil a ummi tu cu Kawl min a rak ngei cia rengreng mi a si. A hmatphungṭin zongah Kawl min  a si tikah ruah awk cu a um ve. Asinain, Lai min thengtheng “Van Van” min hman ai tim tiah kan theih tikah kan ilawm tuk, pumpak in kai lawm fawn(Sept. Muko Mekazin interview, ch.120). 

(2) Nicholas Dawt Kam Sang@ Akamh

Kan naupa, Dawt Kam Sang hi atulio Kawlrampi nih an sunhsak ngaimi le an uar ngaimi Ein Met Sone Yar (Where Dream Meet - Season 9) hlasak zuamnak ah min ngei ngaingaimi le Laimi min a kan ngeihtertu hlasakthiam a si, pumpak zong in ka upat i a cungah kaa lawm. Amah belte, a min hi zapi nih Nicholas rumro in theih a si. Nicholas cu Christian name a si nain Lai min a si lo, kan fiang. Lai min itel sehlaw a ṭha hnga, ti khi ka hun ruat hoi, kei ṭheo. Laimi nih cun, “Akamh” tiah kan kawh ko. A Lai min lawng cun a si thiam deuh ti lo a ti zong le Nicholas Akamh, asiloah Lai min itel in isak sehlaw ti khi ka hun duhpiak tuk hoi---saduh ka thah bia.

(3) Rosy Tawk Ṭha Par @ Rosy Par

Kan farnu, Tawk Ṭha Par hi atulio Lainu ah cun pum le rua mui le sam zongah aa za ngaingai mi a si. A tungtai hrim a ṭha tuk. A pawng ka kal ahhin, “U KB, kan lonh tuk le ka siarem lo” a ka ti ṭheo :D Anih hi Model lawng si loin zukcawl thlaknaklei ah lemcang fidi (Actress) in atu hi a cawlcangh cuahmah lio a si. Aa zuam lai i atu nakin hmailei ah cun Laimi min a kan ngeihtertu a si chinchin te lai, tiah ka zumh. Amah nih a ka chimhnak ah “Rosy Par” tiah ka min ka hman a ti. “Rosy” ti lawng a hman lai zong ka hun phang hoi. Lai min “Par” a telh caah pumpak in kai lawm.

(4) Salai Ngun Lian Sang @ Asang

Asang hi a cungah ka hun ilawm tuk. Kawlram huap zuamnak bak ah Laithil thengte a hun ihruk ko cu teh. Laksawng cotu tiah, acozah tadinca a simi “The Mirror” cover ah an cuanter. A min kha Lai min theng in a ṭial i Laithuam theng aa hruk fawn. September chuak Ṭhinṭhang Mekazin caah interview ka tuah lio zongah mah kong hi biahalnak ka tuah phah. Anih hi sianginn kaiṭi kan si i mi ningzahpang ngaingai a si nain Kawlram huap tiang zuamnak ah ningzahnak kaltak in le confidence ngei ngai in Laimi min a ka ngeihtertu mino a si--- a cungah kan ilawm. 

Sung Tin Par A Ningzak Bal Lo

Laimi cheukhat cu Kawlmi nih kan min an chim thiam huaha lo tikah kan ning a zak. Cucu ka si, anih ka si, tiah atuletu chimh an hau tawn. Cu tikah cheukhat cu kan ningzak i Kawl min kan isak huar. Asiah, Sung Tin Par, ti zong cu Lai min pei a si ve ko cu. A ningzak bal nemmam lo. Lai min a hman ruangah ahohmanh nih an zawm in an nih hlei nemmam lo. Laithuam theng aa hrukaih ruangah ahonih dah an nih bal?

Voikhat cu dawr ah thil ka caw. Ka Kawlholh apei cu kai theih tuk ve ta. Anmah Kawl zong nih ka holh an ngaih tikah Laimi ka si an ka theih ve ko. “Sung Tin Par miphun maw na si” (ဆုန္သင္းပါရ္ အမ်ဳိးလား) an ka ti. Kai uang tuk ve le “Aw, ka si ko” ka hei ti huar ve hna (Porh ahcun chungkhat le sahlawh kan si, ti a hau :D ). Lai min, Laithuam le Lai lungput na ngeih ruangah ahohmanh nih an in zawm bal lai lo, kan phun le kan sining  kan ṭanh deuh, kan uar deuh a hau.

 Kawlmi Nih Chinmi Hi Top Siding An Duh Lo

“Kawlmi Nih Chinmi Hi Top Siding An Duh Lo” timi bia hi ka Pa Tu (Richard Zatu) bia kai hlanmi a si. Ramrianlei asiah, zungthiamnaklei asiah, hlasaknaklei a si zongah Laimi hi Kawlmi nih pakhatnak asiloah, top siding an kan duhpiak bal lo. Kan siding aa fiangcia komi rumro hmanh ah kan siloding in lam an kawl. Tc. Dawt Kam Sang le Van Sui Par kha zoh ko hna u. Mi vialte nih pakhatnak veve hmu dingah ruah an si ko. Vote tambik hmutu an si veve. Asinian, firt runner-up lawngah an  chiah ko hna khah. Cu bantuk ṭhiamṭhiam in Salai Ngun Lian Sang zong kha round thum ah aa zuam i a round thumning in hmuh dawh a si. Asinain, round hnih lawngah a hmuh. Cucu pakhatnak le pahnihnak a si. An ule deuh a simi, Van Dawt Cin (Moe Moe) hoi hna kha zoh ko u, pakhatnak hmuh aa tlakmi a si nain kha dirhmun kha a phan ko. Kan chim ti lomi Fred le Dika tbt. tete zong an tampi rih lai.

Anmah lawng an si lo. Lentecelhnak in siseh, ramrianlei ah siseh, Laimi hi top siding an kan duhpiak hrimhrim lo. Kawl ngian le thluak hi kan theih deuh a hau. Cu tlukin an kan pheu lioah cun dahkaw Kawl min a rak uar tukmi hna kan rak tamtuk hoi cuh. Kawlholh hna pei maw pei loin kan thiammi hna kan rak tlaihchan dom cuh. Hiti tikah Kawlmi zapi kha kan soisel hna lo. Kawlholh hman loding le uar loding kong kha chimduh mi a si lo. Kawl Acozah nih Chin miphun cungah an ngeihmi lungput kha kan ifian deuh a hau, ti tu khi chim duhmi a si.  

Biadonghnak

Pathian nih Lairam a zohsawh lo. A tunmer cuahmah ko. Kanmah le kan khaap cio in a kan tunmer cio ko hna. Atu nakin hmailei ah mino ṭhaṭha, minthang tampi an chuak rih te lai. Kawlram huap lawng si loin international level in minthang tampi an chuak te lai. Khi tik khi na mitthlam ah Laimi kan dirhmun in hun cuanter. Kan nunphung, kan holh le ca le kan sining uar ti lonak tlangrai nih a kan den loding hi a biapi bik a si te lai.  Cun, zeitik hmanh ah kan philhlo awk cu, “Miphunpi pakhat i a kengruangruh taktak hi nunphung le caholh a si” ti hi a si.

Adonghnak ah hlasakthiam Sung Tin Par bantukin, “Kan Lai min, kan Laithuam, kan Laiphung le Laimi kan sinak in kan ram a simi Lairam hi sersiam le cawisan izuam cio hna usih” tiin ka bia ka donghter.

Note: Hiti minbik (by name) in ca ka ṭial tikah pumpak hnursuannak a si hrimhrim lo. Saduhthah bia a si, ti kha nan ka theihthiampiak a hau.