Rev. Dr. Thlaawr Bawihrin

Rev. Dr. Thlaawr Bawihrin He Biaruahnak

Biaruahtu:

Richard Zatu

Salai Siangawr Vanhnin

Pu Zo Bawi

Salai Joseph KB Thawng

Ani     : 5/8/2013 (On Mon)

Acaan   : 2:00-5:00pm

A hmaisabik ah na konglam tawi hun kan ruah kho law kan ilawm ko hnga.

Keimah cu Hlamphai khuami Pu Tluangkhar le Pi Nguncan Bawihrin nih an ngeihmi fale (8) lakah pa 3nak ka si. 1980 kum April (1) ah ka chuak. 1993 kum February 25 ah nupi ka ṭhi. Kannu cu Pi Dawtzi Bawihrin asi. Khuazing Pathian nih fapa 2 le fanu pakhat thluachuah a kan pek.

Na sianginn kainak konglam tawifiang in hun kan chim law kan duh ko.

Hakha in taanghra 1979 kum ah ka awng. Rangoon University in BA, 1984 kum ah ka dih. Master of Theology (M.Th) hi 1991, Asian Christian Academy, Bangalore, ah ka dih. Master of Sacred Theology (MTS) hi Christian Theological Seminary, Indianapolis,    Indiana in 1997 ah ka dih. Doctorate Degree (D.Min)  hi 2002 kum, Ashland University, Ashland, Ohio ah ka dih.  2002 kum ah American Baptist Churches, Indianapolis nih "Ordained” an ka pek. Chin miphun chungin a pahnihnak pekmi ka si.

CBCUSA ah siseh, a dangdang ah na rianṭuanmi a tlangpi in ruah awk kan ṭha maw ?

1991-91: Principal, Myanmar Christian College

1992-94: General Secretary, Khuabung Baptist Area

1995-96: Secretary, Education and Rural Development Board, Zophei Baptist Association

1998- 2001: Cross- Cultural Pastor, Crooked Creek Baptist Church, Indianapolis, Indiana

2004- 2006: Facilitator, Chin Baptist Fellowship of America (CBFA)

2006- 2007: Executive Minister, Chin Baptist Churches, USA (CBCUSA)

( 2010, July in Chin  Baptist Churches, USA tiah thlen asi)

2006- atu tiang; Senior Pastor, Zophei Christian Church, Indianapolis

2012- atu tiang: Associate Executive Minister, Chin Baptist Churches, USA

2012- atu tiang: Chairman, Literature & Publication, CBCUSA

2006 kum ah “Burmese Refugee Task Forge” timi hi thok asi i Kawlram in   kuzale ka si.

US ahhin Laimi milu zeizat hrawng dah nan um i Khrihfabu zeizat hrawng dah nan um?

Chin aa timi hi thong 27 in thong 32 hrawng kan um. Cu chungah cun Falam hi 4000-5000 kar an si lai. Teddim hi 2000-3000 kar an si lai. Thlanglei Laimi hi 800-1000 kar hrawng an si ve lai. Hakha holh a hmangmi hi 19,000 in 20,000 hrawng kan si. Khrihfabu cu CBC chungum hi bu 65 kan si. Hmailei ahcun hi nakin a karh deuh te kho.

CBCUSA nan cawlcanghnak a tlangpi in na kan chim kho hnga maw?

2012 kum in CBC nih hin holh lei ah biatak tein ṭuanvo lakding timhtuah asi caah “Cachuahnak Bu” (Literature Committee) ah Chairman an ka thim. Kan itinh bikmi cu “Laiholh ṭhanchonak le karhchonak hi asi.” Ti tikah, CACC he komh in vawleicung Laimi minung umnak paoh ah Sunday School cawn awk le Laiholh (Chinholh)  hi kan itinh bikmi asi. Laiholh (Hakha) hi    miphun a kan funtombiktu asi caah vawleicung hmunkip ummi Chinmi vialte hi Laiholh kan thiam dih khawh nakhnga hi kan ihmaithlak ngaingaimi asi. Cu program cu ‘Lawngtlai District’ nih “Nikhat ni” fate hi ‘Hakha holh in TV ah chim ding, Hakha holh in ibiakchawnh ding timi phung an ser” an ti i cu hna cu a ṭha taktak. Cun, mi ramdang ah kan um tikah kan holh le ca hi kan fanaule nih an thiam khawh nakhnga hi asi bik. Kanmah Khrifabu ahcun zarhpini fate Sunday School an kai ahhin Laiholh tein chimh an si. Nunphung le Zatlang  zarh (Culture & Social Sunday) zong kan tuah ve tawn. Indianapolis ahcun “Tho, Thlaithar le Fangerh” tuah asi tawn. Paihbuan  hna kan ser ve tawn. 

 

USA Laimi nan zatlangnun ah na siaremlomi a um maw?

A tlangpi cun a um lo. Chin miphun hi miṭha cu ka si pah ve ko. Hngalhnak le hmuhnak a tlawmtuk caah hngalhlo palh le sual cu a um pah. USA a phankaami, tlawmpalte lawng hi US nundan an hngalh rih lo tikah mit cu an kem pah. USA ram cu phung le phai tangah ummi ram asi tikah phung le phai zulh in khua asami caah cun um a nuamtukmi ram asi. Asinain phung le phai he kalh in a nungmi caah cun ram nuam lo bik asi ve. 

Khrihfabu pakhat chungin um ko nain, peng le tlang pumh ee, khua pumh ee, penng le tlang Christmas ee, Khua Christmas ee, tiah  ruahnak  ngeih pah asimi belte ka siarem lo ngai. A ruang cu,   Khrifabu pakhat ah um ko ṭung ahcun cu umnak Khrifabu thazaang a derthawmter- tu cu hrial ah a ṭha tiah ka ruah.  US ahcun Khrifabu cu kan khua bantuk in um asi.

VCD hlaphel le Cauk zong a chuah/ṭial bal tiah kan in theih, zeibantuk, zeitik ah?

Asi ko. “Zungzal in zungzal tiang” timi VCD hlaphel kha 1999 (?) kum ah Sayama Bawi Cin nih a ka tawlrelpi i kan rak chuah. Phaisa dih ngamhnak in chuah asinak cu Chin mipi thinlung ah Chinhla le Chinholh (Laiholh) tu biapi ah chia loin Kawlhla nih kan sining a dawp ka hmuh caah lungfahnak in chuahmi asi.

      Chinram ah a rami Missionary an rianṭuannak le an zumhning keimah ka hmuhning kha “ The Impact of Baptist Missionary Christianity on the Chins” tiah 2002 ah ka chuah. Biatak Nun cauk 2012 ah ka chuah. Arauh hlah ah Paul nih Efesa Khrifabu sinah a cakuat “Hrilhfiah” ka ṭialmi a chuak lai. Cauk tamdeuh ṭial zong zuam kaa tim.   A ruang cu, Chin miphun hi cauk chuah cu chimlo, chuah ciami a rel hmanh a huam lomi sinak in Ca a rel huammi le Cauk a chuahmi miphun siding hi ka saduhthah asi. “ Reader is Leader” ti hi ka dirhmun asi i hruaitu si dingah le theihhngalhnak tamdeuh ngeih duh  ahcun Carel lo awk a ṭha lo. Laiholh a ṭhanchonak dingah lam phunkip in ṭuan a herh.

Chinmi a cawmtu an si kan ti ahcun kan kheel lai lo dah? An holh le ca zong hi  Laiholh le ca he aalo i Chinmi nih a thiam an ifoihte. Cun, Malaysia an phanh bakin “Laimi ifuntom duhnak thinlung” an ngei dih i a ṭha tuk ka ti. 

USA ah Laimi a hung phan tharmi nih an i harh bikmi zeidah asi?

Aw, cacawnglo le cathiamlo cun rat cio asi i “Mirang holh” le umtu tlonlen ah hin an iharh bik. USA ahcun Malaysia bantukin Kawlram ah degree a ngeimi le a ngei lomi bantuk asilo.  Kawlram ah sianginn taangniam deuh a kaimi hna cu holh an thiam lo tikah thinphang le lung- rethei, mi mithmai zoh bute in rianṭuan asi. Tlam a tlin lo caan le harnak tete a hung um tikah cheukhat cu an lung a dong i ‘amah tein aa thatmi (suicide) hi minung (17) bak an si cang.’  Sianginn a kai balmi cu holh an ilak a fawideuh  tikah holh theih pah buin rian an ṭuan, ṭihphannak a um lo, lungdai in rian an ṭuan kho. Cun, holh a thiammi le thiam lomi rianṭuanning zong aa dang.

US na kal hlan le atu Kawlram na hung tlun tik i kan ram na hmuhning.

Kum (20) chung ka zoh ve tikah aa thleng bik tiah ka ruahmi cu, “Ralkap ka hmuh ti hna lomi hi asi.” Sakhaan lawng ah hmuh khawh an si i cucu a ṭha ngai ka ti. Ram ṭhancho tahnak fung cu “lam, mei, ti” asi.  “Lam, Mei, Ti” cu kum 20 lio bantuk asi ko rih. Rangoon le  Nay Pyi Taw kar zong kattaya lam si loin concrete lam lawng asi rih tikah a rak i thleng lo ngai ko. Ram ṭhancho timi cu “Ti, Mei le Lam” hi asi bik. Innṭha loṭha ngeihnak cu pumpak ṭhancho asi.

Sining in/ sining loin pumpak rum le ṭhancho khawh asi.  

        Cun, Democracy ram kan si cang, tiah U Thein Sein nih a thanh cang nain a thlam le a thli lawng asi rih rua ka ti. Tahchunhnak ah :ဒို႔တာ၀န္အေရးသံုးပါး(kan rian biapi pathum) timi a um chung poah cu democracy asi rih lo ti khawh asi. Cucu, tlangcungmi nih kan duhmi ‘federal’ he zong aa kalh ngai.     Federal uknak ti hi “ram kha ṭhencheu in uk’ tinak asilo. Nawlngeihnak le rianṭuan- nak icheuh kha asi” tihi Kawl nih an hngalh awk asi. Cun, mipi hrimhrim nih ‘democracy” sullam le tinhmi hi hngalh awk asi. Democracy uknak ahcun nawl a ngeibik mi cu mipi (public) asi. Mipi caah cozah rianṭuan chiah asi. Cucaah Democracy    ukphung ahcun cozah nih mipi caah a ṭuan awk asi. Mipi nih Democracy taktak ifian hnu lawngah  ‘man a ngeimi kan sinak, asiloah kan covo (rights) zong kan itheih lai i sullam ngeimi kan si hnga. 

               Cun, biaknaklei zong aa rawk ngai in ka hmuh. Founder le president  cheukhat cu Pathian rian khom an ṭuan hme maw ka ti. Bawmhnak mit lawng an au. Ngakṭah kan cawm, anti i a ngaingai cu anmah ngakṭah tu nih cawmmi an tam. Minung pakhat duhnak lawngin (dictatorship) nih hruaimi, ukmi Biaknak bu paoh cu a dikmi, a hmanmi, Khrih le Khrifabu caah rian a ṭuanmi an si bal lo. Minung pakhat hruainak in tuahmi, sermi biaknak bu paoh umnak ah Khrifabu muisam aa dawh bal lo. Khrih ram a karh ballo. Mizoram minung nakin a piangtharmi minung an tamdeuh an ti bantukin Kawlram ah Khrihfa an si cang’ tiah ramdang ah thawngthanh zoh tikah ahcun Kawlram  minung dihlak Khrihfa an kan siter dih cang. 

           Thlarauthlau tlaih kha thinlung ah um ti loin ramdang phaisa halnak lam lawng thinlung le ruahnak ah a um tikah zeitindah Khrih ram cu a karh khawh lai? “Khrifabu ka dirh an ti i ramdang bawmhnak phaisa in pastor hlawh an pek hna ti ka theih lebang ahcun “Jesuh Khrih a hmai ka khap hrim lo.” Ramdang bawmh duh ah Pathian rian hi an ṭuan sual hnga maw? Khrih caah rianṭuan ti cu hmuhnak le hlawhnak kha biapi asilo.

            Thlarautlau tlaih kha biapi asi. A rian kan ṭuanmi Khuazing Pathian nih hin Amah duhning tein kan ṭuan ko ahcun nunnak caah chambaunak a um lo, tihi ka zumhning asi. Tulio Chinmi (Kawlram ah) nih Pathian rian kan ṭuanning hi cu Pathian lungton nakin    bawmtu lungton dingah thlacammi kan si sual hnga maw?  A pennak kawl hmasa loin rumnak a kawl hmasami kan si sual hnga maw?  Khuazing Pathian nih a hruai lomi miphun cu ningcang loin khua an sa (Phungthluk 29: 18) mi kan si sual maw?

Laimi sinah  biacah na duhmi. 

Biacah ka duhmi cu “Chin miphun nih kan herh bikmi hi dinfelnak asi. Dinfelnak hi thinlung le kaa in chim loin, kan nunnak nih chim seh ti ka duh. Rualremnak cu thazaang asi tiah thinlung le kaa in zumh loin, ṭuannak le nunnak in langhter usih. Thiamsang cawnnak in miphun cawisan izuam usih. Democracy a rim te hnimh asi caah peng le tlang lungput (tribal) lonh in Chin lungput (Chinism /National) ngei  hna usih. 

Lungsau tein bia nan kan ruah caah kan ilawm.

Keizong kaa lawm tuk ve. Ṭhinṭhang ṭuanvo ngeitu kan upat hna. Nan Mekazin  hi keimah hmuhnak ahcun Laiholh in chuahmi Cauk vialte lakah fimchimtu bik asi ka ti. Ton duhnak thinlung nan ka ngeih caah kaa lawm tuk fawn.