Olivia Biak Cer Cin Lian

Olivia Biak Cer Cin Lian

he biaruahnak

Na min tling tein, chuahkehnak, chungphun (clan), le chungkhar konglam tawi hun kan ruah law...

        Ka min cu Olivia Biak Cer Cin Lian a si. Hakha khua ah ka chuak. Senthang phun (clan) Sangpi chung kan si. Ka nu le pa cu,  Pu Peng Thang Lian le Pi Molly  Mawi Mawi an si. Chuahpi unau pathum lakah a hniang bik chang ka si. Atu lio ka kaimi cu Bachelor of Business Administration a si.

Na ngakchiat lio caan, sianginn na kainak le a sang bik catang na phakmi.

            Ka ngakchiat lio cu Kawlram (Ygn) ah tang khat le tang cheu lawng ka rak kai manh i Germany ah kan kal tikah ka hngal deuh ti lo.

Atulio sianginn na kainak le na cawn liomi sapzek (major subject) tah?

             Atulio ka kainak sianginn cu Georg-Simon-Ohm Technical College      Nuremberg ah asi i Bachelor of Business    Administration 2nd year ka kai lio.

Ramdang ah zei tik kum in dah na chuah? Atu hi khoika ah dah na um i zei bantuk in dah nan innchungkhar khua nan sak le nan umning (pawcawmnak).

         Kum 6 ka si ah ramdang ah kan chuak i Germany ram Nuremberg (Bavaria) timi khua ah kan um. Ka nu le ka pa cu rian an ṭuan. Ka ule ka nau le kei cu sianginn kan kai.

Laica le Laiholh na thiam ngaingai i na cakuat  te ka rel tikah kaa lawm tuk tawn. Laica in chuahmi (cauk pawl mekazin, cazual, journal...tbk) pawl hi na rel bal hna maw? Cabia (article) ṭialmi tete na ngei maw? Lai zong Mirang holh zong in?

      Laica in chuahmi journal le magazine pawl ka rel. Cabia (article) ṭialmi tete zong ka ngai ko.

Germany ram i a ummi Laimi pawl nan zatlang nun, nunphung nan sunhsakning, nan cawlcanghning, nan i pumhkhawmhning tlawmpal in bia na vun kan ruah kho hnga maw?

           Kum fatin te February thla ah Chin National Day cu Germany um Laimi vialte kan i tong hna i nuam tak in kan tuah tawn. Cun Summer August thla ah khin Sommerfest timi (Germany Summer Festival) ah    tonnak a um ṭhan i Laitlai hna kan nunphung le kan zatlang nun he i hawikomh le i tlaihchannak le i dawtnak he i hlamnak he, an puai cu kan nunphung ning in kan nuamhpi ve hna. Cu ah cun pumpululh chuih tehna le Badminton le Volleyball celh zuamnak tehna le Barbeque tehna kan tuah fawn. Germany zungkhar ni a si caah kan Laimi zapi i tonnak le i hawikomhnak kan ngeih khawh nak a si. Zarhpi ni fate kan Laiholhte in Biakinn kan hlaanmi ah kan i pum peng hna.

Nan umnak khua kha (Nuremberg sit khung zung) timi ah kan rak rel tawn bantuk in, khua ropui taktak vawlei tuanbia ah a tangmi khua si kaw, mah bia an ceihnak hna inn le hmun ah na phan lengmang lai i, kan hngalh ban lo mi, Laimi hngalh awk ah a tuanbia le na hmuhning, na thinlung nih a intemning na vun kan ruah kho hnga maw?

         Nurnberg International Tribunal hi kan inn pawngte ah a si i ka phan lengmang ko. 1945 kum Germany vawlei ral in a tlakchuk hnu thla 2 chung ah an rak thawkmi a si i a ropui taktak ko. Nazi misual pawl bia an ceihnak hmun bik a rak si i cuka kan phak ahcun tuk a sum ngai ko. The United States, Great Britain, the Soviet Union, and France nih biaceih bawi rian an pek hna i English, French, German, and Russian holh phun li an hman. Biaceih tikah voikhat ah minung 400 kai khawh a si, ram 23 in minung 325 aiawhtu kai khawh a si. Nazis chan lio i    holocaust timi mei in ci hmih dih cikcek timi i Auschwitz  timi thahnak seh (camp), cun Warsaw Ghetto timi le Jews pawl nuai 6 an rak thahnak kong hi a bik in an rak ceihnak hmun a rak si. Vawlei nih zungzal philh khawh awk lo hmun a si.

Na cawnmi lak ah zeidah naa lunghmuih bik? Hika na tlun te tikah mitthlam ah na hei suaimi tete vun kan ruah law kan i lawm ko hnga.

         Ka cawnmi lak ah hin Entrepreneurship le Management, Finance and Banking tehna ka cawnmi hi ka lung a hmui bik ko. Ni ni khat ah, miphun dang hna kha, Laimi nih vun dawi ve ding in business kan hei tuah khawh ve cio i, company nganpipi hei ngeih khawh ve ding khi ka chunmang mithlam ah a um tawn.

Hmasa na rak tlun lio i Muko nih tonnak an in ngeih lio ah khan, cawlcangnu (fidi) ṭuan ka duh hnga na rak ti si kaw, nihin ah tah zei bantuk dirhmun le cawn, practice na tuahnak tete a um maw?

          Kum 2010 lawng ah Lai Hla VCD ca ah fidi ka ṭuan i cu hnu cun ka sianginn lei le a dangdang rian herh tete ka ngeih tikah caan ka pe kho deuh ti lo.

Na sianginn kai leng ah naa teltumnak bu tete, cawlcanghnak tete na ngeihmi a um ṭheo lai va si kaw, cu naa teltumnak i nan cawlcanghning, ṭhathnemnak a ngeihning na hun kan ruah kho hnga maw?

        Ka sianginn kainak leng ah cun German Biakinn (Emmanuel Church Nuremberg) ah Praise & Worship ah hla ka hruai i mino upa pakhat ah kaa tel ve. Mino pumh caan ah hla kan hruai i nu le pa group tete an um i, Nu group pakhat ka hruai hna. Sianginn lei ah cun tel khawh nak cawlcanghnak paoh ah ka tel ko.

Laimi kan chuahmi ca lak ah zei nih hin dah na lung aan ton bik? Zei ruangah dah? Ṭhinṭhang mekazin hna na rel bal maw? Na uarnak, na duh lo nak vun kan vuephan law kan i lawm ko hnga.

        Laimi chuahmi ca lak ah Muko le ṭhinṭhang hi ka rel lengmang mi an si. A chung i capar pawl cu an ṭha ngai i mah le ruahnak cio a si tikah ka uar ngai ko hna nain na duh lo nak vun langhter na ti caah, ka lung a ka ton lo nak bik cu biafangkomh le komh lo ah ca nan chuah fatin aa dang i, zei khi dah a ṭha bik lai ti ruah awk le lak awk a um lo i ramleng um Laimi cu kan i laklawh dih, kan buai dih i Laica a hmaanmi le a dikmi kan ṭial thiam ti lo. Zei caah dah zulhning zulhphung ti in ri kan khiah khawh lo, kan ca chuahmi kan chambau ngai ko rua dah. A herh lo ah peh lo ding le fonh lo ding pawl fonh le peh a si tikah grammar kan thiam kho ti lo. Duh paoh in ṭial si ti hlah seh law a ṭha hnga ti hi saduh ka that tawn.

Laimi nih ca kan chuahmi tete cung ah forhfial awk, hi ti deuh hin si seh law a ṭha hnga, hi ti deuh hin i phawzam seh law tiah na ruahmi, na lungum, lung vun kan cheu kho law kan i lawm ko hnga.

         German holh le Mirang holh ah cun ca i particle le conjunction le preposition tehna amah le  a si ning in a kal nain Laica ah kan fonh chel, kan ṭhen chel a si i ramleng um Laimi ca ah le ramdangmi nih kan ca an cawn tikah a buai tuk te lai, kan holh le kan ca kan ṭial thiam te lai lo. Tahchunhnak ah Oly cu inn ah a um timi hi ‘aum’ tiah an ṭial tikah kan rel kho ti lo.

Biaknak zong hi a phu in a ummi a si i, zaatlang nunphung bu ah (tc. Ṭhinṭhang, Rual-u, ramrian (politics) tbk...) hna ah hin zei nih hin dah kan ram ṭhanchonak a pek khawh bik lai tiah na ruah? Na ruah khawh tawk lung vun kan cheu law kan i lawm ko hnga.

                     Biaknak zong, cun zaatlang nunphung bu tete zong tampi a um cu a ṭha tuk tiah ka ruah i mah le bu cio nih ram le miphun ca ah vision cio le tinhmi cio ngeih cu kan ṭhanchonak a si lai tiah ka ruah i kaa lungsi ngai ko. Tinhmi tu hi fekte in ngeih cio ding hi a biapi.

Germany ah a ummi Laimi upa hna hi, ni khatkhat ah kan ram ah kir le tlun aa timmi nan um te hnga maw? Zei nih dah aan forh hna i aan dawnh hna timi na hmuhning

            Laimi upa tampi nih kan ram ah ni khatkhat ah kir ṭhan aa timmi an um ko. Mah le miphun sin le mah le miphun holh te sin ah um cu a nuam deuh i, cucu a kan forhnak pakhat a si tiah ka ruah. Dawnkhantu cu kan ram ah umnak le rian le resettlement hi ṭhate in kan Lai cozah nih tuahpiak in welcome nak a ngeih lo ahcun, cucu a kan dawnkhan tu asi te ṭheo lai.

Fimnak a sannak bik pakhat ah aa telmi Germany ram ah fimnak na cawng si kaw, nan tlonlennak ah siseh, zeidah aa nuam bik na ti i zei hi dah a har bik ah na chiah?

               Ram ṭha a si i a nuamhnak a tam bantuk in a harnak zong a tam. Minuam an si, capo an thiam, ralkap an huat, an rawl a thaw, an thianghlim ngai, mi zawn an ruat, ziar an ngei lo ti bantuk a si. A harnak bik cu a caan an upat tuk monochronic timi culture an ngei, 7am ti ah cun caan an hman, kannih Asian pawl hi kan i pumh zong ah polychromic   culture hi kan uar deuh. Cun thil zei paoh ah very accurate an si an felfai tuk.

Mi tampi nih Laimi cu ram thumnak ah ra ti hlah u tiah liral ummi nih an kan ti lengmang i, hihi zeidah an duhnak bik a si hnga tiah na ruah?

             Thil timi cu a ṭhatnak tampi a um bantuk in a ṭhat lo nak zong tampi a um.  Keimah dirhmun cun chim awk a har ngai ko i kan ram ah kan kir ṭhan lai timi lungput fekte in ngeih ahcun kal ding zong a si ko i, kan ram ah dirhmun fekte a ngeimi tu cu kal lo ah a ṭha deuh rua.

‘Nute chuak kaw pate ca, pate chuak kaw nute ca’ tiah Lai phungthluk ah kan ngei i, hnak-hawm (keptu) va ding ah kan miphunte henta, na ti hnga maw, a ka duh paoh zei miphun an si ah na hei ti hnga dah! Tlangval hna na ngei cang maw tu hi?

           A ṭha bik cu kan miphun te hi a si ko. Natein Pathian nih pumpak kan ca ah cun a ṭha bik a theitu a si ko i Pathian duhnak tu si ko seh. Tlangval cu ka ngei rih lo.

Korea nih cun innchungkhar khat kan biaknak aa khah lo, kan i pumhnak aa khah lo zong ah a poi lo an ti i, nang tah zeitindah na ruah ve hnga?

          Keimah pumpak in cun kan biaknak le pumhnak aa khah hi a biapi ngai in ka chiah. Aa khah lo ah cun lung i rualnak zong a um kho tuk lo ti in ka ruah.

Na miphun, na Laihawi sin ah biacah na kan duhmi.

         Kan umnak hmun cio ah kan biakmi Pathian thei bu in nun le ṭuan i zuam hna usih. Kan Lai nunphung le holh le zaatlang nun hi biatakte in ṭanpi cio hna usih law kan Laica hi fiangfai deuh in ṭial khawh I zuam hna usih.

Lai mino sin ah biacah na duhmi.

          Kan ziaza a ṭhancho lawng ah minung kan ṭhancho caah biaknaklei le fimnaklei kan ṭhancho bantuk in kan ziaza zong ṭhanchoter ve hna usih. Cu lawng ah Lai mino pumtling kan si lai i kan miphun ni khat ah a cawisangtu kan si lai.

Lungsau in bia na kan ruah caah kan i lawm.

Hi bantuk in Ṭhinṭhang nih biahalnak caan ṭha na kan pek mi cung ah tampi                lunglawmhnak ka ngei.  @@@

((( 000 )))