Thlanlung Cung Mitthli

December  Sinah  A Luangmi

Thlanlung Cung Mitthli

Salai Joseph KB Thawng

“Kanu, kan in ngai tuk.

Dawt, kan ngai tuk.

X’mas ah kan in hlam tuk.

Rauthla tal in mu…”

“Kawhcheng rual” tiin minih kawh an ton zong hi an mawh lo. Mi laipa (Bikte) lebang cu ‘hnapdur’ tiah min an sak phah. Fahniang Suiku nih le anak le araang a hliah kho fangfang. Ceceeng kal a hun lonh ual-al i nunu papa, ti ai hrawt saling lawng a si rih. Khuacimui khin zingtin zaantin khua an chang.

Chungkhar ah Nu bik a bau ruangmang. I hnuuk lengmang in khua an sa. Chaihma ngai in a maw i a fiang lomi lam an zawh. Thiltlek belhpiaktu nu cem a bau tikah ṭet fimfiam in fanu fapa zoh ah an paamhmai ko. Bochan bu le ruahchannak lianpi he “Ka nu” tiin an kawh tawnmi biafang nih a hlat cang hna. An kaa nih chim/kawh a duh zongah an thluak nih a rak by heart cang. “Ka nu” timi biafang an si nin a tlau caan kum 2 khengte a si cang.

Sunghno hnukthlum a ding manh lomi Suiku ca ko ah a har. Ka nu zei alo, ti hmanh a hliah manh lo. Suiku he an i ṭhen (hrin) lecangka a nunnak thaw a rak dih. Minung nunnak thaw kong cu chim khawh a si lo nain hawi bang a nungcang kho deuh si hna sehlaw nu bik a simi Nu Iang hi a liam rih lem hnga lo. Rosung fanu hniang muihmel zong a hmuh manh hnga pei, tiah. Thisen in an semi muisung hmuhhar fanu fangkhat mui hmuh zawn ah lawmhnak ni a tlangmi pa bik, Pa Lian mithmai zong a hmuh ta hnga cu mu. A ruang cu, vitamin a bau, thlano theih, zawtfah le nau nganfah tuar caan zongah Pa Lian nihlawh le saampal nih a zo lo. Faak nacuahmah bu zongah zei cu chuak hlah. Theih nabu ah tuahpiak kho lo. Zoh har nabu ah domhtlaih dah lo. Ningcang lo ngai in haacang rialnak he Pa Lian le a chungkhar cu sifahnak ṭotho nih a deen hna.

Rawl lumte le tihaangsa te an eidin lo caan a sau ko cang. Bumbeel (beelkheng) le bizu cabuai an miltlor ti lo. Zuatmi sa ṭil arva zong an pungzaam kho ti lo. Thianghlim tein inn a phiak tawntu Nu Iang kutzungrem a bau riangmang. Bangbuar le ṭumṭing in a khat. Pa Lian caah thazaang petu Nu Iang biathlum le aw-ann a leng ti lo. Tlingkhandang cungah saduhthah hawi ngei ti loin Pa Lian nunnak a king. Fale lucung ah kutchuang in thlaza campiaktu nu cem a bau cang. Ih lai ah Bible caang by heart pitu an ngei ti lo. Tuanbia ṭhaṭha in fale a thlim tawntu Nu Iang awkaa a ṭhing riangmang cang.

Taang 5 lawng a kai rihmi pa ngakchia (Cungcung) ngang nih innlei hnokhnai ah rinhcanh a tlak lo. Milai pa nih le tawtlek he vah le vah lawng. Hnap he khaak he inn a ṭin caan a tlawm ti lo. Fanu fangkhat nih le puak le oih hau a si rih fawn. Sifah le harsat fam ahcun a thaw le a thlum-al an eiding kho lo. Vitamin an bau tikah cumpit le tlangrai kip nih a phanh zel hna. “Khuacimui” timi biafang a tlinhtu chungkhar ah an cang. Nawisenhnuk le cingvangtla in a mawmi boruak chungah i dap ṭualmal buin chungkhar an mawng. “An king, an riangvai hringhran ko mu…”

Bawi Jesuh chuahcam thla, December a phan ṭhan cang. Vankam an i hawk. Piang ririan in fingtlang le vandeng an lang cehcuah. Khuasik thla a si bang a hrang siarmar mi zilthli zong kik nawn in. Lungthin aa hliphlau ngaingai. December thuamhtu tlangsaampar le vaurawngpar  zoh ah hirha a kok i thaw a chuak khun.  Carol singing a vaakmi hna awthawng ko nih khua a linhsatter khun.

Kan i ngaih tuk tawnmi “Masi Ni” (25, December) cu a hung phan. Hnipuan ṭhaṭha he chungtling in biakruun cu an panh cio hna. An nunnak cu hnangamnak le lawmhnak in an khat. An mithmai ah lawmhnak niceu dawh a tlang. Asinain, Pa Lian le a chungkhar caah cun ngaihchiatnak Ni an rak si. Hini (25, December) theng hi fanu hniang Suisui kum 2 tlinnak ni a rak si. Cun, naucung in a nunnak a liammi nu cem, Nu Iang thihnak kum 2 a tlinnak ni zong a rak si fawn. “Chuahni Lawmhnak Na Cungah Um Seh” (Happy birthday to you…) timi hla zong an sa kho ti lo. Hawi an hngar. An li a leng. An thlavai a kiang hringhran. An nun a king hringhran ko.

Cuticun, biakruun lei kal loin an pafarual cun thlanmual lei an panh. Thlan hmun an phan i ik lengmang in hnapduk he an ṭap. Zei hngallo Suiku belte a nu a thih le a nun hmanh a thei lo. “Nunu cu mu, khi…lamhlapi ah khan, khual a tlawng le a tlun tikah khan, reureu le dawhdawh an phurh te lai muh” tiin an rak deh tawn. Asinain, a pa le a ṭale an ṭah a hmuh hna tikah raak lengmang in a ṭap ve. 

Pa Lian (pa bik) : Dawt, Nu Iang, na kan hmu maw? Kan pafarual tein kan hung in leeng e. Kan zoh hme. Kan chawn hme… Nu Iang. Kan hawi cu e, chungkhar tling in an leeng mu. Nang bel na bau ruangmang ko ai mu. Nu Iang, tuni hi na kan kaltaknak in kum 2 a tlinnak ni a si. Suiku kum 2 tlinnak zong a si e, ka dawt aw…..

Minih nupi dang ṭhit zong an ka forh ko. Asinain, na hnu ah sempuak cawi ṭhan ding le leengdang ṭaang pom ṭhan ding cu kai zaal ti lo e. Zeitiṭha mu, kan fale caah pasal ṭha dirhmun in dir khawh kaa zuam lai mu. Kan tum vanram tu ah lunglawm tein kan itong ṭhan te hna lai mu, ka dawt. Dam tein mangṭha law…tiah, i suum kho hin lo le lungthin kekkuai dih in…

Cungcung (fa upa) : Ka nu,…ka nu….ka nu, kan in ngai tuk cang e. Ka nu, na um ti lo hnu cu kan chaihma ko e. Ka nu, hawizoh zong kan hngar hringhran ko. Ka nu aw…ka nu aw… hung kir ko law, hung kir ko mu. Asinain mu ka nu, nau Biak le nau Sui caah upa bik ṭuanvo tling tein laak khawh kaa zuam lai mu…ka nu. Mangṭha mu ka  nu…kan in ngai tuk e.

Bikte (mi lai pa) : Kanu, kan in ngaihning cu a! Ziah, tiva ah kan kal lai i nga kan dawi lai na kan ti kha. Na kan dehnak maw. Ka nu, Cung Vung le Van Duai zong tuni ah a nu nih khairiat pupuhlut a cawkpiak ve ko hna cu. Kan cawkpiak ve mu…mu…ka nu…mu!

Suiku : Nunu, na tlun tikah dawhdawh le innte tiamnak phurh te awh. Khunkhun le Iangku zong innte an i tiam ve la awh. Nu…, kan ngai tuk cang. Hung tlung cang mu, tiin zei hngallo semmawng zong ik lengmang le thirh lengmang in a hram hniarmar ve.

“Ka dawt, ka nu, kannih cu kan ṭin cang lai e. Vanram tu ah kan itong te hna lai mu. Nunu, ka dawt, mangṭha tuk mu…tiin zuunngaihnak mitthli hi karkhat hnu karkhat in hnu an chit riangmang…

(Note: Muko Mekazin ah rak ṭial cangmi lenhloi a si)